Column: Spelling

za 16 jan 2021, 12:00

A’k oarns nit good van wor, is dat wal van de spelling. Um dat dudelijk te maken zit d’r in dissen platten column dus de neurige Hollaandse wöare. D’r is gedurig eslötteld an de spelling. In ne kraante van 1903 steun dissen regel: “Den geheelen dag waart ge dezen zoomer in het verfrisschende bosch, waar zooveele boschbessen te vinden waren”.

Ieder bod veraanderden de spelling. En aait vinnige discussies. En gedurig klaagden de leu oawer het niveau (nivo?) van de spelling. In sollicitatiebrewe, proefschriften, op de scholen, en de leerlingen mear zuchten oonder nen zin as “de monnikken lagen op hun kniën de traliëen van de genieën te olieën.” (in disse zinne stoat dus 4 fouten). Radicale strieders zeaden da’j mossen schriewen zoas iej het zengt. Gin verschil tusken au en ou, tusken ei en ij, gen gedoo met t, d, dt, of zo. Bevuurbeeld: “ik wort niet goet van dat antwoort dat jij gemelt hebt”. Dan he’j nog het gedoo met ne ‘c’ of ne ‘k’, akkoord of accoord? Cadeau of kado? En de apostrof of het streepke: hbo’er of habo-er of haboër? Woerumme is het wiegelied en wiegendood? Spinnewiel en spinnenweb? Koninginnedag en koninginnensoep?

In 2006 nömmen journalisten een besloet: viej doot nit met an ‘het groene boekje’ woer alleman zich an mos hoolden. Ze heulden zich an het ‘witte boekje’ alternatief vuur journalisten, enz. Mer dagblad Trouw volgt per 2021 toch ‘het groene boekje’. Al dit geneuzel geet volledig vuurbiej an wat het oonderwies doar met an mut. De spelling is elitair ewörden: iej köant allenig good spellen a’j eerst ofscheaid nemt van de familie en oe een joar teruggetrekt op een onbewoond eailand met nen stapel spellingsoefeningen, en da’j ‘het greune beukske’ oet ’n kop leart. Mear as iej leerlingen van vmbo, mavo, havo of gymnasium feilloos wilt learen spellen, geet minstens de helfte van de beschikboare lessen verleuren an de ingewikkelde spelling met daank an egenwieze commissies van taalgelearden dee mekaander de vlegen ofvangt en dan met besloeten komt met zotte oetzonderingen.

En ne stoet aandere betweters, zo as de politiek, met adviezen van commissies, en doarnoa gedister tusken al dee politieke partiejen um eindelijk ’ns een moal radicaal duur te tasten: gewoon zo seempel meugelijk. Het is efkes wennen, en dan krie’j ook nog wal fouten, mear lange, lange nit zo völle as rechtevoort. Da’j aaltied ne tusken-n schriewt, dus manenschijn en ook apenkool, fietsenhok, mensenmassa. Of juus aansumme. Oarme wichter, dee spelling mut learen. Tied um völle mear andach te gewen an leazen! Oonder Tukkers he’j 13% leu dee laaggeletterd zeent. Dus, Minister Slob: veraanderen! Het wordt tied! Of tiet?

Gerrit Kraa